هوش مصنوعی نقل محافل این روزها تبدیل شده و همه درباره آن حرف می‌زنند. بعضی از افراد نگران هستند که شغلشان را از دست بدهند و بعضی دیگر با هیجان درباره قابلیت‌های پیشرفته آن حرف می‌زنند. اینکه شما جزو کدام دسته هستید، به خودتان بستگی دارد. هوش مصنوعی در آموزش مجازی، هنوز به اندازه سایر حوزه‌ها وارد نشده است اما به زودی آن را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. البته در حال حاضر به یکی از ابزارهای کاربردی برای مدرسانی که دوست دارند بهترین تکنولوژی‌ها برای تدریس استفاده کنند، تبدیل شده است.
هوش مصنوعی چیست؟
هوش مصنوعی (AI) ابزاری است که کارهایی را انجام می‌دهد که پیش از این به هوش انسانی نیاز داشت. به عنوان مثال ابزارهای هوش مصنوعی می‌تواند مقاله بنویسد، ویدیو بسازد یا حتی برنامه‌نویسی کند. هوش مصنوعی می‌تواند حجم زیادی از داده‌ها را جمع‌آوری کند، الگوها را پیدا کند و بتواند مانند انسان‌ها تصمیم‌گیری و قضاوت انجام بدهد.
یادگیری ماشین (Machin learning) یکی از مهم‌ترین تکنولوژی‌هایی است که برای توسعه هوش مصنوعی به کار می‌رود. ماشین‌ها در حال حاضر توانایی یادگیری و کسب تجربه دارند؛ در نتیجه می‌توانند بر اساس آنچه آموخته‌اند، تصمیم بگیرند. در نهایت هدف هوش مصنوعی این است که به جایی برسد که وقتی یک انسان از پشت یک دیوار با آن صحبت می‌کند، متوجه نشود که طرف مقابلش یک انسان واقعی است یا یک ربات!
چند مثال از ابزارهای هوش مصنوعی
در حال حاضر تعداد زیادی از ابزارهای هوش مصنوعی وجود دارند که کارهای مختلفی را انجام می‌دهند. در ادامه به چند مورد از مشهورترین موارد اشاره میکنیم:
- Chat GPT
- MusicLM Google
- ChatSonic
- Chinchilla
- Bloom
از بین ابزارهای بالا، Chat GPT به یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای هوش مصنوعی تبدیل شده و طرفداران بسیاری پیدا کرده. اکنون که می‌دانید AI چیست، بیایید به سراغ بحث اصلی برگردیم و درباره هوش مصنوعی در آموزش مجازی صحبت کنیم.
در مقاله «تجهیزات کلاس آنلاین نرم افزار» ابزارهای دیگری که برای کلاس آنلاین نیاز دارید را به شما آموزش داده‌ایم.
تأثیر هوش مصنوعی در آموزش
ابزارهای هوش مصنوعی که در حال حاضر وجود دارند، هنوز آنقدر پیشرفت نکرده‌اند که به حوزه‌های مهمی چون آموزش وارد شوند. در حال حاضر افراد بیشتر برای سرگرمی از آن‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها با ابزارهای هوش مصنوعی چت می‌کنند و سعی می‌کنند آن‌ها را به هر نحوی که شده به دام بیندازند و ثابت کنند هوش مصنوعی، هوش انسان نمی‌شود! این مسئله در حال حاضر واضح است، اما آیا در سال‌های بعدی هم می‌توان ادعا کرد انسان‌ها از ربات‌ها هوشمندترند؟
البته بعضی از معلم‌ها همین الان هم از هوش مصنوعی در آموزش استفاده می‌کنند. در آینده هم قابلیت‌های جدیدی به این فناوری اضافه می‌شود و امکان استفاده از آن به صورت گسترده‌تر وجود خواهد داشت. در ادامه به اثرات و کاربردهای هوش مصنوعی در آموزش اشاره میکنیم.
آزمون امن
وقتی آزمون‌ها را با هوش مصنوعی برگزار می‌کنید، دیگر امکان تقلب وجود ندارد. برگزاری آزمون‌ها با این فناوری آنقدر ساده می‌شود که حتی می‌توانید جند نمونه سوال در اختیار دانشجوها قرار بدهید و هرکدام را به صورت جداگانه تصحیح کنید.
هوش مصنوعی امکان تصحیح آزمون را هم در اختیار شما قرار می‌دهد. این ابزارها توانایی یادگیری و پردازش زبان دارند. در نتیجه می‌توانند آزمون‌ها را تصحیح کنند و حتی با تحلیل نتایج آزمون متوجه شوند هرکدام از دانشجویان در چه مباحثی ضعیف هستند.
تولید محتوای آموزشی
در حال حاضر اکثر مدرس‌ها از PDFهای آماده کتاب‌های درسی و تخته سفید موجود در پلتفرم‌های برگزاری کلاس آنلاین استفاده می‌کنند. آن‌ها در بهترین حالت، ممکن است PDF اختصاصی از جزوه‌هایشان برای دانش‌آموزان طراحی کنند یا محتوای درس را در فایل‌های پاورپوینت ارائه بدهند. بعضی از آن‌ها هم با جستجو در اینترنت، ویدیوهای مرتبط با درس را با دانش‌آموزان به اشتراک می‌گذارند.
در میان فایل‌های آموزشی هیچ خبری از محتواهای خلاقانه و منحصر به فرد نیست. علت اصلی این مسئله هم این است که مدرسان خودشان نمی‌توانند چنین محتواهایی تولید کنند. برون‌سپاری این کار هم هزینه زیادی دارد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.
با استفاده از هوش مصنوعی در آموزش مجازی می‌تواند محتواهای صوتی، تصویری و ویدیویی جذاب و منحصر به فرد تولید کنید. برای این کار تنها کافی است به ربات بگویید چه می‌خواهید، بعد از چند لحظه تا چند دقیقه، محتوای مورد نظرتان را آماده تحویل بگیرید.
پرسش و پاسخ
یکی از استرس‌آورترین خاطرات بسیاری از افراد زمانی است که در مدرسه درس نخوانده بودند و معلم آن‌ها را برای پرسش کلاسی صدا می‌زد. اضطراب آن‌ها وقتی بیشتر می‌شد که هم‌کلاسی‌هایشان بخاطر ندانستن جواب یک سوال آن‌ها را مسخره می‌کردند. این مسئله از نظر روانی بار سنگینی به دانش آموزان وارد می‌کند.
با هوش مصنوعی در آموزش مجازی یا حضوری، همچنان می‌توان پرسش و پاسخ کلاسی را انجام داد تا دانش‌آموزان برای درس خواندن ترغیب شوند. اما نیازی نیست به سوالات در مقابل معلم و همه هم‌کلاسی‌هایشان پاسخ بدهند. کسی که از آن‌ها سوال می‌پرسد، ابزار هوش مصنوعی است. در نهایت هوش مصنوعی نتیجه پرسش کلاسی را ثبت می‌کند و به معلم ارائه می‌دهد. این نتیجه قابل دستکاری نیست و در عین حفظ حریم خصوصی دانش‌آموز، معلم را در جریان روند یادگیری او قرار می‌دهد.
کمک به تدریس
هوش مصنوعی در آموزش مجازی می‌تواند به عنوان یک دستیار برای تدریس هم باشد به عنوان مثال وقتی دانشجویان سوالی دارند، به جای اینکه شما روند درس را متوقف کنید و به سوالی جواب بدهید، هوش مصنوعی این کار را انجام می‌دهد. با این کار هم نظم جلسه به هم نمی‌ریزد و شما به کارتان ادامه می‌دهید و هم دانشجو به پاسخ سوالش می‌رسد و قبل از فراموش کردن مطلب، آن را یاد می‌گیرد.
شناخت نیازهای تک تک دانش آموزان یا دانشجوها
در کلاس‌های عمومی، مدرس فرصت کافی برای پیدا کردن و رسیدگی به اشکالات همه دانشجوها ندارد. به همین دلیل ممکن است بعضی از آن‌ها با پایه ضعیف به مباحث بعدی برسند. تلنبار شدن مباحثی که دانش‌آموز آن‌ها را درک نکرده، باعث شکست او در امتحانات می‌شود و اعتماد به نفسش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از طرف دیگر، بعضی از دانشجویان توانایی شرکت در کلاس‌های خصوصی را ندارند.
استفاده از هوش مصنوعی در آموزش مجازی این مسئله را هم حل می‌کند. این ابزار با کمک‌هایی که ارائه می‌دهد، بخشی از زمان مدرس را خالی می‌کند؛ در نتیجه او می‌تواند به وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان بهتر رسیدگی کند.
از طرف دیگر، هوش مصنوعی با تحلیل نتایج امتحانات و پرسش‌های کلاسی متوجه ضعف‌ها و قوت‌های دانشجویان می‌شود. از طرفی، امکان تولید محتواهای آموزشی مختلف را دارد؛ در نتیجه می‌تواند با کم‌ترین هزینه، آموزش اختصاصی به هرکدام از دانش‌آموزان ارائه بدهد و بازدهی آن‌ها را تا حد زیادی افزایش دهد.
کار با دانش آموزان در هر شرایط و موقعیتی
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های پیشرفت هوش مصنوعی و تکنولوژی، از بین بردن محدودیت‌هایی است که افراد کم‌توان در دنیای سنتی با آن مواجه بودند. تا پیش از این، خانواده‌هایی که فرزندان کم‌توان داشتند، باید هزینه زیادی برای تحصیل و آموزش فرزندانشان صرف می‌کردند، اما هوش مصنوعی در آموزش مجازی، تفاوت‌ها را از بین می‌برد. در نتیجه دانشجویان کم‌توان هم می‌توانند مانند بقیه درس بخوانند. این افراد حتی می‌توانند به عنوان مدرس هم فعالیت داشته باشند و به دیگران مطالب مختلفی را آموزش بدهند.
تبدیل گفتار به نوشتار، تولید محتوای آموزشی بدون نیاز به داشتن مهارت‌های منحصر به فرد و دستیارهای آموزشی چند قابلیت هوش مصنوعی و تکنولوژی هستند که محدودیت‌های این افراد را کاهش می‌دهند.
آیا هوش مصنوعی جای معلمان را می‌گیرد؟
بسیاری از معلمان وقتی درباره قابلیت‌ها و کاربردهای هوش مصنوعی در آموزش می‌خوانند، تصور می‌کنند دنیای آینده به هیچ مدرسی نیاز ندارد. آن‌ها فکر می‌کنند در آینده دانش‌آموزان و دانشجویان در مدارس و دانشگاه‌هایی که تماما توسط ربات‌ها مدیریت می‌شوند، درس می‌خوانند. اما این تصور درست نیست.
واقعیت این است که هوش مصنوعی با سرعت چشم‌گیری سبک زندگی انسان مدرن را تغییر می‌دهد، اما قرار نیست جای انسان‌ها را بگیرد. هوش مصنوعی ابزاری است که برای تسهیل فرایندهای مختلف به انسان‌ها کمک می‌کند. در آینده شاید شیوه تدریس و سیستم‌های آموزشی مطابق با چیزی که ما امروز داریم، نباشد، اما قطعا معلم‌ها نقش مهمی در آن ایفا می‌کنند و همه کارها را هوش مصنوعی انجام نخواهد داد.
معلمان چطور می‌توانند از هوش مصنوعی در آموزش مجازی استفاده کنند؟
همانطور که پیش از این اشاره کردیم، هوش مصنوعی در حال حاضر در گام‌های ابتدایی توسعه قرار دارد. سرعت پیشرفت این تکنولوژی بسیار زیاد است و شاید چند سال آینده آن با امروزش، تفاوت‌های بسیاری داشته باشد. اما تکنولوژی کنونی هنوز نمی‌تواند به عنوان یک دستیار کامل برای مدرس باشد.
در حال حاضر برای استفاده از هوش مصنوعی در آموزش مجازی، می‌توانید محتواهای آموزشی جدیدی با استفاده از آن تولید کنید، اطلاعاتتان را بروزرسانی کنید و کار با آن را به دانش‌آموزانتان یاد بدهید. به یاد داشته باشید که معلم‌های مدرنی که از جدیدترین تکنولوژی‌ها اطلاع دارند و با آن‌ها کار می‌کنند، برای دانش‌آموزان جذاب‌تر هستند.
کلام آخر
ابزارهای تماس صوتی و تصویری آنلاین تغییرات گسترده‌ای در صنعت آموزش ایجاد کردند. بسیاری از دوره‌ها از حالت حضوری خارج شدند و به صورت آنلاین یا آفلاین (ویدیوی ضبط شده) در اختیار دانشجویان قرار گرفتند. اما این پایان تغییرات گسترده در صنعت آموزش نبود. هوش مصنوعی قرار است همه چیز را به طور کلی تغییر دهد و روش‌های سنتی را به صورت کامل از سیستم آموزشی حذف کند.
ما هنوز نمی‌دانیم قابلیت‌های هوش مصنوعی در آموزش چیست و قرار است چه تغییراتی در این زمینه ایجاد کند. باید منتظر بمانیم تا متوجه شویم معلم‌ها در آینده چطور تدریس می‌کنند و داده‌ها چطور به دانشجویان منتقل خواهد شد.