طرح درس استاندارد سوی آموزش به سمت دیگری هدایت شده است. با اینکه تاکید بر تعامل مستقیم در امر آموزش، به ویژه در سنین پایین تر وجود دارد اما گاهی مجبور هستیم به دلایل مختلفی از جمله محدودیت زمانی، سختی رفت و آمد، هزینه های بالا و دلایل مختلف دیگر همچون شیوع بیماری های واگیر دار و موارد جدید دیگر، به آموزش مجازی یا ترکیبی از آن با آموزش های سنتی پناه ببریم. اکنون بیش از هر زمانی دولت الکترونیک، آموزش الکترونیکی می‌تواند به آموزش و پرورش به عنوان بزرگ ترین متولی آموزش در کشور کمک کند. در واقع ابزار یا بستری است برای تداوم فرآیند یاددهی و یادگیری و به اصطلاح در این زمان که بیماری کرونا باعث تعطیلی مدارس شده است، بستر آموزش تعطیل نیست.
طرح درس چیست ؟
طرح درس سندی است که ساختار و جزئیات یک جلسه را به طور خلاصه بیان می کند. یک طرح درس خوب، نوشتاری جامع از مرحله به مرحله برنامه‌ی شماست. مثلا مدت زمان تقریبی هر بخش از آموزش و مواد و منابع مورد نیاز برای یک جلسه آموزش و ایجاد یک برنامه آموزشی شامل سوالات کلیدی است که اطلاعات غلط و درست و میزان رضایت دانش آموزان را مشخص می‌کند. همچنین تجزیه و تحلیل، پاسخ های پیش بینی شده توسط یک استاد و پیش بینی رفتار دانش آموزان می‌تواند جزء یک طرح درس خوب باشد.
مراحل نوشتن طرح درس
داشتن طرح درس دارای معایب و مزایای زیادی است که در این مقاله قصد بررسی تمام جوانب آن داریم، اما قبل از آن، چگونگی ایجاد یک طرح درس مفید را آموزش خواهیم داد:
در ابتدا عنوان درس باید به طور دقیق نوشته شود و تیتر بیانگوی موضوع و محتوای مورد نظر باشد. مثلاً اگر عنوان درس را «حشرات» بگذاریم، عنوان گویایی نیست، بلکه بهتر است از جمله و انواع راه های جذاب تیترنویسی استفاده کنیم، مثلا بنویسیم «حشرات چه ویژگی هایی دارند»یا حتی بهتر است جزییات را وارد موضوع خود کنید و برای مثال نوعی خاص از حشرات را انتخاب کنید. معلم هر اندازه به تجزیه و تحلیل موضوعات مسلط باشد بهتر می‌تواند برای آن، عنوان مناسب انتخاب کند.
پس از تعیین و نوشتن عنوان درس، معلم باید عناوین فرعی موضوع درس را مشخص سازد، ترتیب و توالی مناسب عناوین فرعی همواره باید مورد توجه قرار گیرد و نظم آن ها مورد بررسی قرار گیرد. دانش آموز با مراجعه به تیترهای زیر مجموعه، خیلی سریع به سمت اطلاعاتی که میخواهید راهنمایی میشود.
نوشتن هدف کلی یک جلسه درس، مثل هدف کلی یک دوره ی آموزشی است؛ اما در قالب یک موضوع محدود، تحقق مجموع هدفهای کلی جلسات باید موجب تحقیق اهداف کلی دوره شوند. به عبارت دیگر اهداف کلی هر جلسه ی تدریس، مراحل رسیدن به اهداف کلی دوره را مشخص می‌کنند. در نوشتن هدف کلی هر جلسه نیز معمولاً از افعال کلی استفاده می شود و منظور را می‌رساند. ذکر شرایط و معیار با جزییات بیشتر برای این مرحله ضروری نیست.
هدفهای کلی یک درس یعنی قابلیت‌هایی که لازم است دانش آموزان پس از گذراندن مجموعه ای از دوره های آموزشی کسب کنند. این اهداف کلی از طریق اراِئه مجموعه ای از اهداف جزئی انجام پذیر است.
پس از نوشتن هدفهای جزئی، معلم باید هدفهای جزئی را تبدیل به هدفهای رفتاری نماید. هدفهای رفتاری هر جلسه تدریس باید با توجه به شرایط، ضوابط و امکانات متناسب با سطوح مختلف حیطه های یادگیری تنظیم شود. سپس براساس سلسله مراتب از آسان به مشکل و یا به صورت پیش نیاز و پس نیاز مرتب گردد. در هدفهای رفتاری: عملکرد (نوع رفتار)، شرایط و معیار دقیقاً باید مشخص شود.
پس از نوشتن هدفهای رفتاری درس، رفتار ورودی دانش آموزان یا پیش نیا‌زهای تحقق هدفهای رفتاری باید مشخص شوند. یعنی هر دانش آموز وابسته به نوع کلاس و محتوا چقدر بازدهی خواهد داشت و پیشرفت کار به چگونه خواهد بود. گروهی معتقدند که ابتدا باید رفتا‌رهای ورودی دانش آموزان در بررسی، مشخص و سپس هدفهای رفتاری نوشته شود. اما در هر صورت شناخت دانش آموز توسط معلم یک قدم بزرگ برای بهبود کلاس درس است .
ممکن است برای شما هم این سوال پیش بیاید که معلمان چگونه می توانند اطلاعات پیش نیاز یا نوع رفتار دانش آموزان را تشخیص دهند؟ این امر توسط ارزشیابی تشخیصی ممکن می باشد. مدرس بر اساس تخصص و مهارتی که دارد باید ابتدا رفتار دانش آموزان را پیش بینی کند و سپس براساس دانش پیش نیاز درس مورد تدریس، سؤالهایی طرح نماید. سؤال‌های طرح شده باید در ستون ارزشیابی طرح درس نوشته شود. این سؤالها قبل از تدریس باید از دانش آموزان پرسیده شوند، تا وجود یا عدم وجود پیش نیاز مشخص شود.
کلام آخر
در مر حله‌ی آخر باید آمادگی دانش آموزان و معلمان مورد بررسی قرار گیرد. واضح است که معلم باید آمادگی لازم را جهت برگزاری کلاس داشته باشد که این آمادگی شامل آمادگی روحی برای پاسخ دادن به ذهن‌های کنجکاو دانش آموزان را مدرسان با نشان دادن میزان آمادگی خود می‌توانند انگیزه دانش آموزان را بالا ببرند. استفاده از انواع مدیاها برای جذاب کردن درس یکی از کارهایی است که معلمان می‌توانند انجام بدهند. مثلا ویدیوهای آموزشی و تصاویر جذاب برای دانش آموزان را باید مورد توجه قرار داد تا در نهایت پرکاربردترین و مفید ترین روش تدریس مورد استفاده قرار گیرد. داشتن طرح درس به کار مدرسین و معلمین نظم می‌دهد و ما به خوبی در این مقاله با مزایای آن آشنا شدیم. اما نکات دیگری را باید نیز در نظر داشت مثلا این نوع تدریس می تواند تا حدودی باعث خلاقیت معلم و دانش آموزان شود. داشتن برنامه و کنترل کردن صفر تا صد مراحل تدریس برای دانش آموزان ممکن است خسته کننده به نظر بیایید و حتی باعث کاهش انگیزه آن‌ها شود. معلمین باید توجه داشته باشند که برگزاری کلاس مجازی را مانند یک ربات انجام ندهند و اهمیت روحیه را بدانند. همچنین کارآمدی یک فضای مناسب برای تدریس نقش بسزایی در عملکرد دانش آموزان دارد. رومیت با فراهم آوردن یک فضای کاربردی، امکانات لازم برای پیشبرد اهداف تحصیلی و آموزشی را برای شما به ارمغان می‌آورد. شما معلمین گرامی می‌توانید با اکانت رایگان 14 روزه رایگان با این فضا آشنا شوید و در صورت تمایل در کنار ما در مسیر علم قدم بردارید.